Drie rivieren

C. Cornell Evers Amazone, Brazilië, Klimaat

“We hebben hier drie Amazonerivieren”, zegt de man, een politicus, met wie ik koffie drink op het pleintje bij Café do Pina in het centrum van Manaus: “een boven de grond, een onder de grond en een in de lucht.” Van de eerste, de machtige Amazonerivier zelf, heeft iedereen wel eens gehoord. Dan is er een tweede waterstroom, Hamza genaamd, die vierduizend meter onder de grond evenwijdig aan de Amazone loopt en volgens onderzoek ongeveer even lang is. Boven in de atmosfeer ten slotte transporteren ‘vliegende rivieren’ waterdamp ‘uitgezweet’ door de bomen in het regenwoud van het Amazonegebied naar het midden en het zuidoosten van Brazilië en het noorden van Argentinië.

Klimaatcontrolecentrum van een vreemde, woeste planeet

Muurschildering Manaus

Midden jaren negentig verruilde ik mijn redactiestoel bij het muziekblad OOR voor een hangmat in de Braziliaanse Amazone. Ik overleefde agressieve bijen, dronken inheemsen, het anti-malaria middel Lariam en de rivier zelf. Ik leerde de Amerikaanse (ex-Associated Press) fotograaf John Sevigny kennen, een bevlogen Latijns-Amerika nomade met een camera. Sevigny bracht mij in contact met Justin Sullivan van de Britse band New Model Army en werelden raakten elkaar.

Ik keek naar de film Between Dog And Wolf – The New Model Army Story van regisseur Matt Reid en zag het verhaal van een generatie die in Bradford, Engeland opgroeide en met muziek, kunst en poëzie ageerde tegen de sociale ongelijkheid tijdens het Reagan-Thatcher tijdperk van de jaren tachtig en het ‘kapitalisme van de verlangensstructuur’, een van de grootste aandrijvers van klimaatveranderingen.
Between Dog And Wolf – The New Model Army Story is een film over de mensen in en rondom een band, hun vrienden, hun vele loyale fans. Er waren successen, natuurlijk, anders hou je een verhaal geen vijfendertig jaar vol, maar ook tegenslagen. Drummer Rob Heaton overleed in 2004 aan alvleesklierkanker, in 2010 was er de plotselinge dood van manager Tommy Tee en op kerstavond 2011 vernietigde een brand de New Model Army studio in Bradford, het archief en alle apparatuur. In 2013 herrees de band als een feniks uit de as van het verleden met het baanbrekende album Between Dog And Wolf. Een jaar later volgde Between Wine And Blood.

“De natuur van de planeet is gewelddadig; ze vermoorden elkaar, ze gaan dood”

“I live on an angry planet”, zingt Justin Sullivan op Between Wine And Blood. De video toont een mitraillerend bombardement van horror en geweld, van oorlogen, van slachthuizen, van natuurrampen, de vernietiging van mens, dier en natuur. Het bloed spat bijna letterlijk van het scherm. En dan is er op het eind, glimlachend in stille meditatie, Shiva, de Hindoestaanse god van vernietiging en schepping. God van een altijddurende cyclische beweging.

I live on an angry planet, amidst the crowds and the endless noise
In the debris of the broken families and the cracks in the grand designs
And all the angry gods are back, gathering strength as the continents collide
(Angry Planet, New Model Army 2014)

“Een deprimerende song”, reageerde Justin Sullivan toen ik hem bij gelegenheid naar Angry Planet vroeg. “Steeds deprimerender eigenlijk. Wij probeerden de menselijke soort, de beschaving, die steeds bozer, veeleisender en ontevredener met zichzelf wordt, te koppelen aan de natuur, de planeet. De natuur van de planeet is gewelddadig, in zekere zin. Ze vermoorden elkaar, ze gaan dood. Het een vervangt het ander. Alle leven is beperkt, gaat in cirkels. In onze maatschappij krijgt ieder van ons, wijzelf, onze geliefden, te maken met die onvermijdelijk gewelddadige cirkel van het leven.”

They say that we’re all kings and queens in the new world except for those who aren’t
They say we can follow our dreams to the very top of the tree except for those who can’t
They say that the meek shall inherit the earth except that they shan’t
(Angry Planet, New Model Army 2014)

One Strange Rock

Eind maart 2018 startte het televisiekanaal van National Geographic de documentairereeks One Strange Rock. De serie, gepresenteerd door de Amerikaanse acteur Will Smith, vertelt in tien afleveringen met indrukwekkende visuele verhaaltechnieken het verhaal van het ontstaan van onze planeet. De makers doen dat met hulp van de enige mensen die de ‘rock’ enige tijd hebben verlaten: astronauten. One Strange Rock gaat over een vreemde planeet, een fragiele planeet ook, die desondanks tot leven is gekomen… en overleeft.
Naast vreemd is One Strange Rock ook een Angry Planet, woest en meedogenloos. Meer dan vijf miljard soorten die ooit op aarde hebben geleefd, zijn uitgestorven. Dat is 99 procent. Van al die soorten is nog maar 1 procent over voor ons om te observeren en van te leren. Laten we de natuur zijn gang gaan? Of helpen we het verdere uitsterven versnellen? Een ding is zeker: “We live on an angry planet.”

“Dromen worden vermoord, de toekomst gaat in vlammen op”

In de eerste aflevering van de National Geographic documentairereeks One Strange Rock komt meteen al de Amazone als belangrijk klimaatcontrolecentrum van de wereld aan bod. We zien het ontstaan van ‘vliegende rivieren’ boven het woud, belangrijk voor de regenval, daar en elders. De mythe van de ‘long van de aarde’ wordt ontzenuwd – het verhaal van de oorsprong van onze zuurstof zit net iets anders in elkaar, maar is daarom niet minder fascinerend.

Echter, de Amazone, dat belangrijke klimaatcontrolecentrum, ligt onder vuur en daarmee de planeet en misschien zelfs ons voortbestaan. In grote delen van het Amazonegebied dreigt vernietiging van bestaande levenssystemen. Tropisch regenwoud wordt gekapt en gaat in vlammen op. Kleine boeren worden bedreigd en van hun land verdreven. Inheemse volken worden vergiftigd en vermoord. Door grootgrondbezitters. Door mijnbouwbedrijven. Door grondzwendelaars. Door de landbouwindustrie. En, niet op de laatste plaats, door de politiek. Kan de afbraak nog worden gestopt? En wat zijn de gevolgen van vernietiging van de Amazone, voor de bevolking, en voor het klimaat, daar en hier? Het zijn belangrijke vragen.

Lees verder: Verandering regenproces Amazone bedreigt klimaat

Vond je het artikel interessant, boeiend, de moeite waard om te lezen? Zo ja, mogen wij je dan om een kleine gunst vragen?

Wij hebben je hulp nodig…

Banzeiro is de rockende golfslag van een boot op de Amazone. Banzeiro is een onafhankelijk nieuwskanaal dat zich toelegt op de belangrijkste verhalen over de Amazone, een belangrijk klimaatcontrolecentrum van de wereld.

Artikelen op Banzeiro lees je gratis. Vind je de artikelen de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Als veel lezers dit doen, kan Banzeiro artikelen blijven maken over de Amazone en het klimaat. Daarom wil ik je vragen: doneer je waardering.

Elke bijdrage, groot of klein, die we ontvangen van lezers zoals jij, gaat direct naar de financiering van de journalistiek van Banzeiro.

Met iDEAL kun je via de beveiligde omgeving van je eigen bank de golfslag van Banzeiroondersteunen. Dank je.



Doneer € -