Leraar, dichter en musicus Celdo Braga (1951) is in Amazonas bekend geworden met de daar legendarische muziekgroep Raízes Caboclas. Tien jaar geleden richtte hij Grupo Imbaúba op. Beide formaties waren te zien op internationale podia in Zuid-Amerika, Europa en de Verenigde Staten. Samen met Raízes Caboclas vertegenwoordigde Celdo Braga de Braziliaanse federale staat Amazonas bij de wereldtentoonstelling EXPO 2000 in Hannover.

Celdo Braga werd geboren in Autaz Mirim bij de Amazonestad Itacoatiara, 200 km oostwaarts van Manaus. Op zijn zesde verhuisde hij naar Benjamin Constant, een kleine plaats aan de Rio Solimões (Amazone) dichtbij het drielandenpunt Santa Rosa (Peru), Leticia (Colombia) en Tabatinga (Brazilië). Daar woonde hij 37 jaar, “een liefhebbende zoon van Benjamin Constant”. Celdo Braga heeft een graad in literatuur van de Katholieke Universiteit in Rio Grande do Sul, Pontifícia Universidade Católica (PUC), en studeerde bedrijfskunde aan de Rijksuniversiteit Amazonas.

Wat bracht je naar Manaus?

In 1982 formeerde ik in Benjamin Constant Grupo Raízes Caboclas. Vijf jaar later brachten we onze eerste LP uit. Het ontbreken van een markt voor het werk van Raízes was na zeven jaar de reden om naar Manaus te verhuizen. Dat was in september 1989.

Wanneer en waarom ben je begonnen met je kunst, poëzie, muziek?

Ik was 11 jaar en deed op de middelbare school Colégio Imaculada Conceição mee aan een schoolactiviteit. Ik was uitgenodigd om een bijdrage te leveren voor een poëziewedstrijd en werd eerste. Gemotiveerd door het applaus en de eerste prijs ben ik sindsdien doorgegaan met dichten. De muziek kwam in 1979 in Porto Alegre waar ik afstudeerde in literatuur. Ik had heimwee en omdat de rootscultuur van de mensen me raakte begon ik met componeren en optreden. Ik zat ook twee jaar in het koor van PUC. Toen begon ik te dromen over een muziekgroep met als basis de culturele wortels van de Amazone. Toen ik naar huis, naar Benjamin Constant terugkeerde en met studenten sprak, bleken die dat idee wel te zien zitten, en werd Raízes Caboclas gevormd.

Wie zijn je invloeden?

Mijn poëtische invloed komt voornamelijk van volkspoëzie. Dat was Patativa do Assaré uit het Noordoosten en in Rio Grande do Sul de dichter Jayme Caetano Braun. Op muzikaal gebied was mijn ijkpunt de nativistische groep Caverá uit Rio Grande do Sul, die toonaangevend was voor de ontwikkeling van rootsmuziek in die tijd. In het Noordoosten was er verder Banda de Pau e Corda en Quinteto Violado. Ook van invloed op het werk van Raízes Caboclas was de muziek van de inheemse volken en de Andes, waarmee ik meteen onze oorsprong aangaf: het drielandenpunt.

Is je kunst verbonden met Manaus?

In de 25 jaar dat ik Manaus woon heb ik 8 boeken, 21 CD’s en een DVD uitgebracht, die met elkaar gemeen hebben dat ze steeds weer de nauwe band tussen het leven en de cultuur van Manaus en mijn werk bevestigden. Ik heb over Manaus gezongen in verhalen en gedichten. De grond van Manaus is de bijzondere bodem waarop mijn bestaan zich afspeelt. Hier heb ik mijn tapiri (traditioneel inheems huis – CCE) gebouwd en probeer ik te realiseren wat ik verwoord met het lied Manaus Morena:

Manaus é menina de todos os olhos,
cabocla risonha da beira do rio,
morena vistosa, coberta de encantos
– na dança da vida está sempre no cio.

Tá sempre desperta e de braços abertos
– é gente que chega de todo lugar.
Manaus é tão boa pra gente viver,
de dia e de noite pra gente sonhar.

Às vezes olhando Manaus lá de cima,
á luz do néon ou à luz do luar,
parece uma nave pousada na selva,
parece um navio no meio do mar.

Vestida de seda ou vestida de chita,
Manaus é bonita, vaidosa cunhã.
Tem lá seus defeitos, enfim é humana,
cidade do hoje e do meu amanhã.

Is je kunst verbonden met de Amazone?

Al mijn werk is gericht op de cultuur en het milieu van de Amazone. Ik ben er trots op te wonen in dit prachtige, door de hele wereld bewonderde gebied dat zo bij mij past. Daarbij zal de Amazone altijd de bakermat zijn van mijn artistieke bestaan en mijn inspiratie. Dus ja, mijn kunst is diep met de Amazone verbonden.

Hoe zie je de toekomst van Manaus?

Manaus is een stad die steeds sneller afstevent op en kiest voor een vorm van vooruitgang die onze identiteit ontkent. Het volstaat te zeggen dat het aantal steakhouses, pizzeria’s, China’s in Box en andere restaurant- en fastfoodketens toeneemt, maar dat er niet één casa de farinha voor de productie van maniokmeel is, de belangrijkste voeding in onze regio. Ik denk dat Manaus zijn toekomst compromitteert als het gaat over het behoud van cultuur, gewelddadiger zal worden door de steeds groeiende bevolking, chaotischer ook door de groei van een stedelijke structuur die nu al, kijkend naar het stadsvervoer, tekenen geeft van ineenstorting.

Hoe zie je de toekomst van de Amazone?

De Amazone heeft veel ontwikkelingsmogelijkheden. Het gebied is van zichzelf erg rijk. Ondanks de voortdurende bedreigingen door diegenen die het potentieel van natuurlijk grondstoffen niet inzien, zal het gebied overeind blijven en positief bijdragen aan en oplossingen bieden voor problemen met betrekking tot de gezondheid, alsook mineralen en vele andere nuttige zaken leveren die nu nog onbekend zijn.

Hoe zie je je eigen toekomst?

Mijn toekomst is altijd vandaag. Met elke dag die voorbij gaat zie ik de waardering voor mijn werk toenemen en dat maakt dat ik mij een succesvol man voel. Ik ben leraar, dichter en musicus. Mijn muziek heeft een trouwe aanhang en zelfs mijn verste onbekende toekomst zie ik verlicht worden door goede mogelijkheden om door te kunnen gaan met het verwezenlijken van mijn dromen.

Heb je kinderen?

Ja, vijf kinderen en vier kleinkinderen.

Hoe zie je hun toekomst?

In de meest optimistische zin. Ze doen het allemaal goed op professioneel gebied, behalve dan mijn acht jaar oude dochter die nog niet zo ver is.