Beeld: Roça – raízes das sementes que fui plantado, 2024, digitale collage van kunstenaar Jarê Pinagé.
De amazónia(s) lezen, denken en voelen in woorden, beelden en geluiden.
In de Bibliotheek van het Galveias Paleis in Lissabon begint op 21 maart, Wereldbossendag, een reis van een maand door het territorium van de Amazone, zowel materieel als immaterieel. Amazonezen zelf zijn de reisleiders.
De tentoonstelling ‘A Selva que nos Habita’, ‘De jungle die ons bewoont’, is het resultaat van een dialoog tussen fotografie, literatuur en andere kunsten. Het werpt een hedendaagse blik op het Amazonegebied en thema’s als inheemse volkeren, het milieu, het bos en klimaatverandering.
‘A Selva que nos Habita’ toont werken van vijftien kunstenaars die verbonden zijn met het Amazonegebied. De tentoonstelling is gratis toegankelijk van 21 maart tot 22 april en is samengesteld door Alberto César Araújo, beeldend kunstenaar en fotoredacteur van persagentschap Amazônia Real uit Manaus, en onderzoeker Lau Zanchi van de NovaFCSH Universiteit in Lissabon.
Gedurende vier weken zullen er stimulerende discussies en dialogen plaatsvinden, waarbij reflecties op de Amazone in de Portugese en Braziliaanse literatuur centraal staan, evenals de wereldwijde betekenis ervan. Op het gebied van muziek, creatieve economie en film zullen deelnemers deelnemen aan debatten die informeren, nieuwe kennis genereren en inspireren.
Het boek ‘A Selva’ uit 1930 van de Portugese schrijver en journalist José Maria Ferreira de Castro (1898 – 1974) vormt de inspiratie voor de interactieve fototentoonstelling ‘A Selva que nos Habita’.
“Ik heb een passie voor bomen, ik zou ongelukkig zijn als ik in een land woonde dat ontbost was…”, aldus Ferreira de Castro.
Dialoog
De vijftien deelnemende kunstenaars uit het Amazonegebied zijn inheems en/of hun werk heeft betrekking op het Amazonegebied. Naast Alberto César nemen ook de kunstenaars Samela Saterê Mawé, Juliana Pesqueira, Jarê Pinagê – de Transkurumim, Márcia Kambeba, Sioduhi, Denilson Baniwa, Bruno Kelly, Marcela Bonfim, Alexandre Sequeira, Luca Meola, Paulo Magalhães, Ivaneide Bandeira en Raphael Alves deel aan de tentoonstelling. Aldus biedt ‘A Selva que nos Habita’ een selectie van de meest relevante fotografie en beeldende kunst gemaakt door kunstenaars uit het Braziliaanse Amazonegebied.
Wat oorspronkelijk bedoeld was als een solotentoonstelling van fotograaf Alberto César, is uitgegroeid tot een grote groepstentoonstelling. De curator stelde een dialoog voor tussen de schrijver Ferreira de Castro en de filmmaker en fotograaf Silvino Santos, die beiden het dagelijks leven in de regio tijdens het rubbertijdperk – eind negentiende en begin twintigste eeuw – portretteerden, maar vanuit verschillende perspectieven.
Terwijl Ferreira de Castro de Belle Époque benaderde vanuit een realistisch perspectief, waarbij de extractieve economie leidde tot decimering van de inheemse bevolking en systematische slavenarbeid, werd de fotograaf en filmmaker Silvino Simões Santos Silva (1886 – 1970), die net als de schrijver in Portugal was geboren maar later naar Brazilië verhuisde, ingehuurd door grote rubberplantages om een onrealistisch beeld van de regio te creëren en het kapitaal te verheerlijken ten koste van de realiteit.
Alberto César combineert foto’s van Silvino Santos met fragmenten uit het boek ‘A Selva’ door middel van dubbele belichting, om een nieuwe interpretatie te geven aan de werken van beide kunstenaars.
Maand van de Amazónia(s)
Op uitnodiging van Lau Zanchi, onderzoeker aan de Universidade Nova/FSCH in Portugal, stelde Alberto César samen met haar de tentoonstelling ‘A Selva que nos Habita’ samen, die deel uitmaakt van de ‘Maand van de Amazónia(s)’. Zanchi produceert ook het evenement, dat begint op Wereldbossen- en Gedichtendag (21 maart) en doorgaat tot Wereldmilieudag (22 april). “De Maand van de Amazónia(s) biedt een breed scala van wat er vandaag de dag gebeurt in het Amazonegebied,” zegt de curator. Naast de tentoonstelling zijn er filmdebatten, muzikale optredens, programma’s voor kinderen en initiatieven op het gebied van creatieve economie.
Alberto César: “Het Europese publiek kan een benadering verwachten die ontsnapt aan het cliché van wat in het buitenland wordt gezien als het Amazonegebied, dat altijd wordt afgebeeld om zijn natuurlijke schoonheid en dieren. We willen het concept ‘jungle’ verbreden, ook als metaforische jungle, vanuit het oogpunt van de kunstenaars in de tentoonstelling, wier werk discussies oproept over het milieu, mensenrechten, bosbehoud, activisme en de klimaatcrisis. Het is een breed panorama van hedendaagse productie die een dialoog aangaat met fotografie, literatuur, documentairefilms, journalistiek, beeldende kunst en fotojournalistiek.”
Tentoonstelling: ‘A Selva que nos Habita’ – ‘Mês das Amazónias’
Locatie: Galveias Paleis Bibliotheek, Lissabon, Portugal
Van 21/3 tot 22/4
Gratis toegang