Er waren altijd al componisten die leven (en dood) in de natuur als inspiratiebron gebruikten in hun werken.
Richard Wagner (1813-1883) verwerkte de natuur veelvuldig in zijn composities, zoals in ‘Der Ring des Nibelungen’, waar hij het Aarde- of Rijnmotief gebruikte om het ontstaan van de aarde te verbeelden. Antonio Vivaldi (1678-1741) componeerde de beroemde ‘Vier Jaargetijden’, en bracht de seizoenen tot leven met instrumentale interpretaties van kwetterende vogels, zachte briesjes en heftige stormen.
Hedendaagse componisten gebruiken hun werk steeds vaker om aandacht te vragen voor ecologische kwesties. De Amerikaanse componist en Pulitzerprijswinnaar John Luther Adams (1953) schreef ‘Become Ocean’, een werk dat de zeespiegelstijging als thema heeft. De Fin Einojuhani Rautavaara (1928-2016) combineerde in ‘Cantus Articus’ orkestmuziek met opnamen van vogelgeluiden uit de Arctische regio, een gebied met een natuurlijke leefwereld die hevig onder druk staat.
Moeder Aarde
‘Terra Mater’, het nieuwe album waarmee de Oostenrijkse lutenist, harpist en dirigent Christina Pluhar en haar ensemble voor oude muziek L’Arpeggiata hun 25e verjaardag vieren, sluit aan bij deze traditie.
L’Arpeggiata reist op ‘Terra Mater’ naar en door de vier windstreken en verkent thema’s als natuur en ecologie aan de hand van een divers repertoire van oude muziek en folktradities. De muzikanten creëren daarbij natuurgeluiden – vogelgezang, kikkergeluid en zeegeruis – bijna als field recordings.
De Zweedse mezzosopraan Malena Ernman vergezelt hen daarbij. Als moeder van milieuactiviste Greta Thunberg en onderscheiden als WWF-Milieuheld, belichaamt zij perfect de ecologische boodschap van het album.
Van Händels ‘Crude furie degli orridi abissi’ tot het volksliedje ‘The Taylor and the Mouse’ en de levendige dans ‘Mulberry Garden’, beide in de zeventiende eeuw gepubliceerd door John Playford (1623-1686), demonstreert Ernman haar veelzijdigheid als muzikale verhalenverteller.
De musici van L’Arpeggiata staan bekend om hun unieke mix van muziekstijlen. Met ‘Terra Mater’ nodigen ze luisteraars uit voor een meeslepende reis die de schoonheid en kwetsbaarheid van de natuur viert, aansluitend bij de groeiende trend van ecologisch geïnspireerde muziek in de hedendaagse klassieke muziekwereld.
Veerkracht
Dichter bij huis opereert op dit gebied Tim Kliphuis, een Nederlandse violist en componist. Met zijn muziek, een mix van klassiek, jazz en folk. wil Kliphuis het bewustzijn over klimaatverandering vergroten. Zijn tripelconcert ‘Phoenix Reborn’ voor viool, cello, piano en orkest uit 2021 is hiervan een voorbeeld.
Het werk is een muzikaal betoog over klimaatverandering en duurzaamheid, en kan gezien worden als een oproep voor een milieuvriendelijkere wereld na de coronacrisis. Kliphuis liet zich voor dit werk inspireren door gesprekken met jongeren over hun toekomstvisie, wat hem destijds hoopvol stemde voor de aanpak van klimaatproblemen.
Het tripelconcert vermengt elementen van neoklassieke muziek, jazz en popmuziek, en projecteert een visie van een duurzamere toekomst op onze planeet. Echter, ruim drie jaar later, met klimaatconferenties die vaak stagneren, door sommige landen zelfs worden geboycot, groeiende ontbossingscijfers, en een nog altijd toenemende CO2-uitstoot, rijst de vraag hoe veerkrachtig planeet, natuur en mens nog (kunnen) zijn. Is er nog ruimte voor dromen?
Dromen
‘Dream Requiem’ van de Amerikaans-Canadese singer-songwriter Rufus Wainwright is een muziekstuk dat voortkomt uit zijn jarenlange fascinatie voor Verdi’s Requiem. Deze passie, die teruggaat tot zijn tienerjaren, heeft zijn muzikale pad sterk beïnvloed en leidde tot het componeren van dit nieuwe werk tijdens de Covid-19-pandemie.
Wainwright combineert op innovatieve wijze de traditionele Latijnse requiemtekst met Lord Byron’s apocalyptische gedicht ‘Darkness’. Byron’s tekst wordt voornamelijk gereciteerd tegen een sombere orkestrale achtergrond, terwijl een groot gemengd koor en een sopraan soliste de Latijnse teksten vertolken.
In ‘Dream Requiem’ reflecteert Wainwright op het verlies van vrienden en dierbaren tijdens de pandemie, maar ook op bredere ecologische en politieke crises. Met Byron’s ‘Darkness’, geschreven na de catastrofale uitbarsting van de Javaanse vulkaan Tambora in 1815, legt hij een link tussen historische rampen en de huidige klimaatcrisis.
‘Dream Requiem’ wisselt massale koren af met intieme sopraansolo’s en vaak melancholische orkestratie en benadrukt zo de kwetsbaarheid van het leven en de natuur. Tegelijkertijd beoogt de muziek de somberte van de dood te overstijgen en ruimte te scheppen voor schoonheid en hoop voor de toekomst.
De wereldpremière van ‘Dream Requiem’ vond plaats op 14 juni 2024 in Parijs. Het Orchestre Philharmonique de Radio France, onder leiding van Mikko Franck, voerde het werk uit met sopraan Anna Prohaska en actrice Meryl Streep als verteller. Deze uitvoering werd op 17 januari 2025 uitgebracht door Warner Classics.
De Nederlandse première staat gepland voor 20 juni 2025 in het Concertgebouw Amsterdam. Het Nederlands Philharmonisch Orkest zal optreden onder leiding van André de Ridder, met Wainwright zelf als eregast.
Christina Pluhar, L’Arpeggiata, Malena Ernman – Terra Mater (Erato)
Rufus Wainwright – Dream Requiem (Warner Classics)
Live:
Tim Kliphuis Phoenix Reborn – Triple Concerto Uitgevoerd door het Cape Town Philharmonic Orchestra onder leiding van Rik Ghesquiere met Tim Kliphuis (viool), Peter Martens (cello) en Charl du Plessis (piano).
Het Orchestre Philharmonique de Radio France, met koren en sopraan Anna Prohaska, voerde de wereldpremière uit van Rufus Wainwright’s ‘Dream Requiem’ op 14 juni 2024 in Parijs. Meryl Streep trad op als verteller en Mikko Franck dirigeerde. De live-opname van deze première werd op 17 januari 2025 uitgebracht door Warner Classics.
Banzeiro is de rockende golfslag van een boot of kano op de Amazone. Banzeiro is een website die aandacht vraagt voor de Amazone als belangrijk klimaatcontrolecentrum van de wereld.
De redactie van Banzeiro is volledig onafhankelijk en vrij van commerciële belangen. Het team wordt niet beïnvloed door derde partijen en laat zich niet leiden door externe meningen. Hierdoor kunnen zij een stem geven aan diegenen die niet gehoord worden, met name de bewoners van de Amazone. Feitelijke informatie staat centraal bij Banzeiro. In een tijd waarin het steeds lastiger wordt om waarheid van onwaarheid te onderscheiden, blijft Banzeiro zijn lezers voorzien van het echte verhaal.
Met iDEAL kun je via de beveiligde omgeving van je eigen bank de golfslag van Banzeiro ondersteunen. Hier: