Een berichtje op Bluesky: “Je moet het als progressieveling tegenwoordig van de paus hebben, zo rechts is de politiek geworden.”
Via een videoboodschap op maandag 17 november, tijdens COP30 in Belém, riep paus Leo XIV wereldleiders op om vrede en zorg voor de schepping met elkaar te verbinden, en een plan op te stellen voor het algemeen welzijn waarin de waardigheid van iedere mens centraal staat. Hij treedt daarmee duidelijk in de voetsporen van zijn voorganger, de vorig jaar overleden paus Franciscus.
Paus Franciscus maakte tijdens zijn pontificaat duidelijk dat zorg voor de schepping een kernprioriteit is. In zijn encycliek Laudato Si’ (2015) en de apostolische exhortatie Laudate Deum (2023) waarschuwde hij voor de ernstige, deels onomkeerbare schade door klimaatverandering, vooral voor de meest kwetsbaren. Hij pleitte voor het loslaten van fossiele brandstoffen en een snelle overgang naar schone energie.
Met grote urgentie bracht Franciscus de bescherming van de Amazone onder de aandacht, met name tijdens de Pan-Amazonesynode in 2019 in Rome. Daar kwamen bisschoppen, inheemse leiders en experts bij elkaar om ontbossing, sociale rechtvaardigheid en het lot van de Amazonevolkeren te bespreken. De synode bood inheemse gemeenschappen een krachtig podium als stem voor het regenwoud en zijn toekomst. Het belang van respect voor de aarde en voor landrechten werd er met klem uitgesproken, tegen de achtergrond van een dreigend kantelpunt in het Amazone-ecosysteem door ontbossing en klimaatverandering. De boodschap was helder: leven, natuur en rechtvaardigheid horen bij elkaar. Wie van iets houdt, zorgt ervoor.
Na het overlijden van Franciscus zette zijn opvolger, paus Leo XIV, deze koers voort, met bijzondere aandacht voor klimaatactie en duurzame ontwikkeling. Dit sluit aan bij internationale bijeenkomsten als COP30, waar bescherming van ecosystemen als de Amazone hoog op de agenda staat. De Kerk neemt daarin een voortrekkersrol op zich door ecologische zorg, sociale rechtvaardigheid en morele verantwoordelijkheid met elkaar te verbinden.
Paus Leo XIV zei in zijn videoboodschap tijdens COP30 dat de mensheid faalt in haar zorg voor de aarde, die “schreeuwt in overstromingen, droogtes, stormen en meedogenloze hitte”. Hij benadrukte dat een derde van de wereldbevolking kwetsbaar is door klimaatverandering en dat het niet het klimaatakkoord is dat faalt, maar de menselijke reactie en het gebrek aan politieke wil om beloften na te komen. Hij riep op tot snelle en rechtvaardige actie, waarschuwde tegen het uitbuiten van de aarde als strijdtoneel voor grondstoffen. Alleen rechtvaardige en snelle klimaatactie kan zorgen voor een stabielere en eerlijkere wereld, aldus de paus.
Inheemse volkeren: “Het antwoord zijn wij”
Op zondag 16 november vond in Belém een klimaatmars plaats onder de noemer “Marcha Mundial dos Povos Indígenas – A Resposta Somos Nós”, “Global Indigenous March – The Answer Is Us”. Ongeveer 2.500 leden van inheemse volkeren en sympathisanten eisten dat de grenzen van hun gebieden snel en duidelijk worden vastgesteld, dat de exploitatie van fossiele brandstoffen en mijnbouw stopt, en dat een wet om de Amazone-rivieren te privatiseren wordt ingetrokken. Centraal stond het voorstel van Apib, de organisatie van inheemse volkeren in Brazilië, voor de Inheemse NDC. Dit plan pleit voor het erkennen en beschermen van inheemse gronden als een belangrijke stap tegen klimaatverandering.
