Naná Vasconcelos (Foto © Einar Bangsund)
Het album Saudades uit 1979 van de Braziliaanse percussionist Naná Vasconcelos liet de berimbau voor het eerst in een orkestrale context horen, een lang gekoesterde droom van de musicus. Het concerto werd opgenomen met het Radio Symfonie Orkest Stuttgart onder leiding van Mladen Gutesha en geproduceerd door labelbaas Manfred Eicher van ECM Records. Saudades beleeft nu een vinyl heruitgave, met nieuwe liner notes en achtergrondinformatie.
Naná Vasconcelos is de meest creatieve percussionist die Brazilië heeft voortgebracht. Hij was een meester op de berimbau, een van oorsprong eensnarig Afrikaans instrument met onderaan een houten boog een resonerende kalebas bevestigd.
Een opleiding heeft hij nooit gehad. Naná Vasconcelos begon zijn muzikale loopbaan als 12-jarige in de drumband van zijn geboorteplaats Recife aan de kust van Brazilië en in nachtclubs en cabarets waar hij de prostituées en hun klanten vermaakte met dansmuziek. “Mijn cultuur is de cultuur van de straat”, zei hij in een interview dat ik ooit met hem had.
Nadat hij als jongetje in zowat elke mogelijke context zijn muzikale ambities beproefd had – eerst als drummer, later als percussionist – verhuisde Naná naar Rio de Janeiro. Daar begon hij op te treden met een van Brazilië’s meest bekende zangers: Milton Nascimento. Toen in 1970 de Argentijnse tenorsaxofonist Gato Barbieri in Rio was en Vasconcelos zag spelen, nodigde hij hem uit bij zijn band te komen. Een wereldtournee was het gevolg. Daarbij werd onder andere het Montreux Jazz Festival aangedaan. Het publiek reageerde enthousiast op de fabelachtige wijze waarop Vasconcelos met percussie omging. Hij werd dé sensatie van het festival. Platen volgden, alsook een jaren durend samenwerkingsverband met gitarist Egberto Gismonti.
In New York vormde Naná, die inmiddels een echte kosmopoliet was geworden, de formatie Codona, samen met jazztrompettist Don Cherry en sitar- en tabla-speler Colin Walcottt, waarmee hij een aantal in alle opzichten verrassende platen opnam.
“Als ik schreeuw, is het de kreet van een wild dier”
“Een percussionist is niet zozeer een ritmemaker als wel iemand die met kleuren werkt, met timbres”, zei hij. “Als een drummer weet wat percussie is, speelt hij anders. Zo is Jack DeJohnette een fantastisch pianist, wat maakt dat hij zijn drums veel meer als een instrument benadert. Ik zie Jack niet als een drummer maar als een musicus die de drums gebruikt. Art Blakey was een drummer, Elvin Jones… Ik ben begonnen als drummer. Als ik echter nu de drums speel, werk ik met datgene wat ik als percussionist vooral nodig heb: ruimte. Als percussionist moet je op je gevoel kunnen reageren. Stilte kan percussie zijn. Percussie is emotioneel bezig zijn.”
Hij werkte mee aan enkele projecten van de New Yorkse (maar in Brazilië geboren) avant-gardegitarist Arto Lindsay en was daarbij te horen op platen met een atmosfeer van underground, met heavy gitaren en donkere, vervormde vocalen. Het was interessant om te doen maar verder niet echt zijn wereld. “Maar ik begon op een gegeven moment wel waardering te krijgen voor de manier waarop zij werken, hun dingen zeggen. Het heeft me alleen tijd gekost, voordat ik echt deel uitmaakte van waar zij mee bezig waren. Ik werk met de instincten van het oerwoud, primitieve geluiden. Als ik schreeuw, is het de kreet van een wild dier. Als Arto Lindsay schreeuwt, is dat de roep van de stadsjungle. Hij werkt veel meer abstract, terwijl wat ik doe poëtisch is, van een Braziliaanse gevoeligheid die zijn wortels heeft in zowel het katholicisme als oude voodoo-rituelen.”
Naná Vasconcelos werd op 2 augustus 1944 geboren in Recife in Noord-Oost Brazilië en overleed in diezelfde stad op 9 maart 2016.
De heruitgave van Saudades maakt deel uit van Luminessence Series, ECM’s nieuwe serie audiofiele vinyl-uitgaven.
Luister naar Naná Vasconcelos: A Day In The Amazon / Um Dia No Amazonas
Vond je het verhaal interessant, boeiend, de moeite waard om te lezen? Zo ja, mogen wij je dan om een kleine gunst vragen?
Wij hebben je hulp nodig…
Banzeiro is de rockende golfslag van een boot op de Amazonerivier. Banzeiro is een onafhankelijk nieuwskanaal dat zich toelegt op verhalen over de Amazone, een belangrijk klimaatcontrolecentrum van de wereld.
De missie van Banzeiro is: zoveel mogelijk mensen informeren over wat er in de Amazone op het gebied van diversiteit, duurzaamheid en wetenschap allemaal gaande is. Artikelen op Banzeiro lees je gratis. Maar het runnen van een gratis site is niet goedkoop. En daarom doen we een beroep op jou. Help ons Banzeiro in de lucht houden.
Elke bijdrage, groot of klein, die we ontvangen van lezers zoals jij, gaat direct naar de financiering van de journalistiek van Banzeiro.
Met iDEAL kun je via de beveiligde omgeving van je eigen bank de golfslag van Banzeiro ondersteunen. Dank je.
€
Doneer € -