De Braziliaanse Amazonestad Manaus beleeft een tweede, nog heftiger besmettingsgolf in de COVID-19 pandemie.
Even leek er lucht te komen in de COVID-19 pandemie die de Braziliaanse Amazonestad Manaus tot een van de hotspots van de wereld maakte. Er kon, voorzichtig, weer worden ademgehaald. In de bars van Manaus klonk rond de kerst en de jaarwisseling weer samba. De Nederlandse Volkskrant wijdde onlangs met een fotoreportage zelfs een uitgebreid artikel aan de heropleving van de stad met de boodschap dat er weer werd gekust in Manaus. De vrolijke viering van het leven waaraan Brazilianen, maar zij niet alleen, zo hechten was evenwel van korte duur, de prijs hoog. Een tweede COVID-19 besmettingsgolf, een die volgens de berichten nog heviger is dan de eerste, raast inmiddels door de stad. Er staan koelwagens naast de mortuaria, die zelf niet over voldoende capaciteit beschikken om alle overledenen een plaats te geven. Er is een tekort aan zuurstof voor de grote toestroom van patiënten. De gezondheidszorg in Manaus en daarmee van de federale staat Amazonas zou op instorten staan. Sommigen spreken zelfs van ‘apocalyptische toestanden’.
“De tragedie werd aangekondigd en de autoriteiten wisten het.” Dit schreef de hoofdredacteur van de internationaal onderscheiden website Amazônia Real, Katia Brasil, op haar Facebookpagina. Zij citeerde uit een open brief die wetenschappers, onder hen Lucas Ferrante en Philip Fearnside van het Nationale Instituut voor Amazone Onderzoek INPA in Manaus, in augustus vorig jaar op de website Nature.com publiceerden:
Brazil’s policies condemn Amazonia to a second wave of COVID-19
Op 20 juli 2020 stond Brazilië op de tweede plaats in de ranglijst van de wereld met bevestigde gevallen van besmettingen met COVID-19 (2.074.860) en sterfgevallen door COVID-19 (78.772). Het eerste geval in het Amazonegebied van Brazilië werd op 13 maart gemeld in de staat Amazonas; deze regio is bijzonder gevoelig voor COVID-19 vanwege het grote aantal inheemse volkeren en hun nakomelingen, die deel uitmaken van de COVID-19 risicogroep. Op 17 april, toen het cumulatieve aantal bevestigde gevallen in Amazonas in totaal 1.809 bedroeg en het aantal bevestigde sterfgevallen 145, waarschuwden we dat strikte sociale distantiëring in Manaus en de beperking van passagiersvervoer over de gehele staat en tussen de staten (weg, lucht en rivier) nodig zou zijn om te voorkomen dat het veroorzakende coronavirus SARS-CoV-2 zich zou verspreiden in het binnenland van de staat. Geen van deze maatregelen is genomen en tussen de datum van de waarschuwing en 20 juli zijn de bevestigde gevallen in Amazonas met 4.951 procent gestegen (tot 91.389) en het aantal bevestigde sterfgevallen met 2.069 procent tot een totaal van 3.146, volgens gegevens van de Fundação de Vigilância Sanitária do Amazonas (FVS-AM) van de deelstaatregering. Volgens de burgemeester van Manaus stortte het gezondheidssysteem in april in, evenals de mortuaria en begraafplaatsen in de stad. Bijna alle intensive care-afdelingen in de staat bevinden zich in Manaus. Dit betekent dat de ineenstorting van het gezondheidssysteem in Manaus een ineenstorting betekent van het gezondheidssysteem in de hele staat Amazonas, de grootste in Brazilië, die ongeveer een derde van het Amazonegebied van het land beslaat.
De hel
De reacties uit Manaus liegen er niet om. Redacteur en fotograaf bij Amazônia Real Alberto César Araújo noemt de huidige situatie “de hel”. Zijn collega-fotograaf Raphael Alves, die al tien maanden dag in dag uit onvermoeibaar de pandemie voor de wereld in beeld brengt, reageert wanhopig: “Het is voorbij. Te veel mensen worden tegelijkertijd ziek…”
Meer mensen reageren. Zoals Carlos Durigan, directeur WCS Brasil – Wildlife Conservation Association. Hij zit al bijna een jaar thuis en had in zijn omgeving met veel sterfgevallen te maken, de dag voor ons contact alleen al drie. “De situatie is tragisch en veel erger dan in het begin. De invloed van de Bolsonaro-regering was gewoon groot, veel mensen negeerden eenvoudig de ernst van de pandemie, en toen het beeld was dat het wat beter werd, gingen veel mensen terug de straat op en hadden feesten, enzovoort… vooral aan het einde van het jaar. De deelstaatregering stelde begin december voor de handel te sluiten, maar er waren protesten onder leiding van Bolsonaro-aanhangers in Amazonas en de gouverneur moest toegeven. Zo waren handels- en winkelcentra open en vol mensen. Het resultaat is nu dit. Hoe groter de circulatie van mensen en het virus, hoe groter de kans op het ontwikkelen van mutaties, en dat is gebeurd.
Er is nu een tekort aan zuurstof. De vraag is in een paar dagen tijd acht keer toegenomen en de bedrijven die de ziekenhuizen hier bevoorraden, beschikten niet over de logistiek om aan de groeiende vraag te voldoen. In de afgelopen dagen is de toename van het aantal begrafenissen enorm geweest, er waren dagen met bijna tweehonderd begrafenissen en vele zonder testen om de oorzaak te bevestigen.
Met vertraging van het vaccinatie-programma zal Manaus een knooppunt zijn voor de uitbreiding van COVID-19 naar kleinere steden in de Amazone… Als we een serieuze regering hadden, zou hier een aandachtspunt van het vaccinatie-programma moeten liggen, maar de regering wil een beleid waarin de vaccins over heel Brazilië worden verspreid. Dat zal helaas geen snelle resultaten opleveren. Hoe dan ook, we zullen hier in isolatie blijven, thuis, maar bedroefd door zoveel tragedie en boos omdat een psychopathische ontkenner over Brazilië regeert.”
Corruptie
Eenzelfde geluid maar met een iets andere invalshoek laat de Amazonese dichter, musicus en leraar Celdo Braga horen: “Dit alles is het resultaat van slecht beheer. Het geld dat door de federale overheid werd uitgegeven, werd omgeleid naar de sloot van de corruptie en deze nieuwe golf is echt zorgwekkend. Ik heb al veel vrienden en familieleden verloren, maar ik heb het vertrouwen behouden dat vanaf februari de situatie onder controle zal zijn en we terugkeren naar de normale koers. Helaas schrijf ik veel van deze ramp toe aan het politieke aspect, waarbij men er alles aan doet om Bolsonaro omver te werpen en niets om voor de echte belangen van de mensen te zorgen.”
Journaliste Aruana Brianezi van de krant Jornal A Crítica heeft het over “zeer moeilijke tijden”. “De staat heeft drie keer meer bedden dan vóór de pandemie, maar deze tweede golf is groter en agressiever. Wat zuurstof betreft, ik begrijp echt niet wat er is gebeurd. Er waren verschillende waarschuwingen, maar ik denk dat het even heeft geduurd om de ernst van de situatie te begrijpen. Brazilië begint traag met vaccineren. Jammer en verdrietig. Artsen zeggen dat het ergste nog moet komen. Het aantal sterfgevallen zal naar verwachting begin februari toenemen. Ik hoop dat in ieder geval de zuurstoftoevoer normaliseert.”
Diego Aguiar heeft een master in klimaat en milieu en werkt bij REPAM, het transnationale netwerk van de katholieke kerk in Amazonia. “De situatie in Manaus is zeer problematisch. Vandaag kwam er via de minister van volksgezondheid een datum voor de start van de vaccinatie naar buiten, volgende week woensdag, 20 januari. Wat zuurstof betreft, de voorraad in sommige ziekenhuizen in de stad raakte vandaag op. Dat dreef familieleden van opgenomen patiënten tot wanhoop. Er waren zelfs doden als gevolg van zuurstofgebrek. Er is een mobilisatie op verschillende fronten om zuurstof te verkrijgen. In Manaus concentreert zich een groot deel van de bevolking en het volksgezondheidssysteem. Dat was al verzwakt door de staat. De pandemie heeft dit alleen verder aangetoond. We hopen dat dit snel zal eindigen, maar de voorspellingen zijn niet al te best.”
Er circuleren op internet inmiddels filmpjes waarin te zien is hoe particulieren in de rij staan om zuurstofcilinders te kopen of te laten vullen voor hun met COVID-19 besmette, zieke dierbaren.
Ook in tijden van corona wil ik je via de website Banzeiro blijven informeren over de relatie Amazone en klimaat. En of er lessen zijn die de huidige gezondheidscrisis ons kan leren om de klimaatcrisis aan te pakken. Artikelen op Banzeiro lees je gratis. Maar het runnen van een gratis site is niet goedkoop. Daarom doe ik een beroep op jou. Help mij om Banzeiro in de lucht te houden. Juist nu heeft Banzeiro jouw hulp hard nodig. Met iDEAL kun je mijn werk over de Amazone via de beveiligde omgeving van je eigen bank ondersteunen. Waar? Hier: STEUN BANZEIRO. Met jouw bijdrage help je onafhankelijke onderzoeksjournalistiek door te gaan. Dank.
C. Cornell Evers