Ik kom sinds 1990 in de Braziliaanse Amazone en werk daar samen met musici, kunstenaars, dichters en fotografen. Een van hen is de fotograaf Luiz Vasconcelos. In 2009 won hij de eerste prijs in de categorie ‘general news singles’ van World Press Photo. Wij ontmoetten elkaar tien jaar geleden bij een partijtje voetbal.
In Manaus, hoofdstad van de Braziliaanse deelstaat Amazonas in het hart van het tropisch regenwoud, wordt al 45 jaar de ‘Peladão’ georganiseerd, het grootste amateurvoetbaltoernooi in de wereld. Dit vindt ieder jaar opnieuw gedurende vier maanden plaats aan de rand van het Braziliaanse Amazonegebied. Meer dan 30.000 voetballers strijden er om de titel.
De ‘Peladão’ kent in omvang en eigenaardigheden zijn weerga niet. Een voorbeeld: elk voetbalteam heeft een eigen koningin, ‘rainha’, die uitkomt in een speciale missverkiezing. Als het voetbalteam verliest maar de koningin gaat door naar de volgende ronde in de schoonheidswedstrijd, dan komt haar team terug in de race. Elk jaar is er een team dat na talloze wedstrijden op drassige buurtveldjes de weg vindt naar de finale waar 40.000 toeschouwers op z’n Braziliaans de winnaars toejuichen.
Brazilië is voetbal
In Brazilië is iedereen supporter. Je kunt er onmogelijk opgroeien zonder iets van voetbal te weten. Voetbal gaat er niet zozeer om winnen of verliezen, het bepaalt het sociale leven. Brazilië is voetbal. In dit opzicht is de ‘Peladão’ behalve een sportief vooral ook een sociaal gebeuren. De ‘Peladão’ gaat over lief en leed, over samenwerking, over onderlinge verbondenheid in de wijken van Manaus en al die andere dorpjes en gehuchten die het Amazonegebied kent.
In 2007 stelde ik voor de stichting StadsSpelen Amsterdam uit de archieven van de krant ‘Jornal A Crítica’ uit Manaus een expositie samen met werk van lokale fotografen. StadsSpelen gebruikte net als de ‘Peladão’ sport en cultuur om de sociale cohesie tussen bevolkingsgroepen te bevorderen. In het kader van een mogelijke uitwisseling organiseerde ik op de Dam in Amsterdam een presentatie met werk van fotografen uit Manaus. De expositie ‘Peladão: voetbal en koninginnen in het regenwoud’ gaf in kleurige beelden een indruk van de competitie, en van de sociale en culturele achtergronden van het leven van de voetballers en hun familie, hun vrienden en hun buren.
“Het leek wel oorlog. Overal ontploften traangasgranaten”
Luiz Vasconcelos was een van de fotografen wiens werk was te zien in ‘Peladão: voetbal en koninginnen in het regenwoud’. Een jaar later, in 2008, fotografeerde hij het buitensporige geweld waarmee de militaire politie in een buitengebied van Manaus een gekraakt terrein ontruimde. Weer een jaar later werd een van de foto’s uit de serie, ‘Expulsos da Terra’, onderscheiden met de eerste prijs algemeen nieuws van World Press Photo. Op de foto is een vrouw van het inheemse volk van de Sateré-Maué te zien, Valda Ferreira, die zich met in haar armen haar baby tegen een muur van met schilden en stokken bewapende politieagenten werpt. “Het leek wel oorlog”, herinnert Luiz zich. “Er werd hard op losgeslagen. Overal ontploften traangasgranaten.”
De politie eiste op een gegeven moment zijn foto’s op. Luiz weigerde, haalde de geheugenkaart uit zijn camera en gaf die aan zijn chauffeur, die het ding in zijn schoen stopte. Na weer wat foto’s te hebben gemaakt, liet Luiz die aan de commandant van de politie zien. Het mag duidelijk zijn dat Luiz Vasconcelos bij zijn volgende klus door de politie niet met gejuich werd ontvangen. Zelf haalt de fotograaf zijn schouders erover op. “Werken met de politie is vaak problematisch”, zegt hij. “Dat is altijd al zo geweest, zo lang als ik me herinner. Dat was zo tijdens de dictatuur en eigenlijk is het nu niet echt anders.”
Valda Ferreira, de vrouw op de winnende foto, trapte de afgelopen jaren regelmatig een balletje mee tijdens de ‘Peladão’.
Vond je het artikel interessant, boeiend, de moeite waard om te lezen? Zo ja, mogen wij je dan om een kleine gunst vragen?
Banzeiro is de rockende golfslag van een boot of kano op de Amazone. Banzeiro is een website die aandacht vraagt voor de Amazone als belangrijk klimaatcontrolecentrum van de wereld. Banzeiro is voor jou als lezer gratis.
In tegenstelling tot veel anderen heeft Banzeiro geen betaalmuur. Wij willen onze informatie zo open mogelijk en voor iedereen beschikbaar houden. De onafhankelijke, onderzoeksjournalistiek van Banzeiro kost echter veel tijd, geld en hard werken om te produceren. Maar we doen het omdat we geloven dat ons perspectief belangrijk is – en omdat het misschien ook jouw perspectief is.
Banzeiro is redactioneel onafhankelijk. Onze berichtgeving is vrij van commerciële vooroordelen en wordt niet beïnvloed door de belangen van derden. Niemand stuurt onze mening. Dit is belangrijk omdat het ons in staat stelt een stem te geven aan de stemlozen, in ons geval de bewoners van de Amazone. Feiten zijn voor ons heilig. Naarmate de toegang tot informatie is toegenomen, is het vermogen om de waarheid te onderscheiden steeds moeilijker geworden. Banzeiro blijft haar lezers van het echte verhaal voorzien, in een tijd waarin feitelijke, eerlijke berichtgeving belangrijker is dan ooit.
Met iDEAL kun je via de beveiligde omgeving van je eigen bank de golfslag van Banzeiro ondersteunen. Dank je.
€
Doneer € -