BR-319 – Careiro Castanho, Amazonas (Foto © Raphael Alves)
In de Braziliaanse staat Amazonas is momenteel sprake van de ergste droogte in ruim een eeuw. Er zijn meer dan duizend branden ontstaan en rivieren zijn veranderd in woestijnen. Geïsoleerde gemeenschappen hebben moeite om aan eten en drinken te komen.
De droogte, verergerd door El Niño, treft meer dan 500.000 inwoners. Naast de droogte speelt ook het gebrek aan preventieve planning van diverse overheden een rol bij deze ernstige humanitaire crisis.
Op vrijdag 13 oktober heeft de federale regering toegegeven dat er slechts 25.000 reais (minder dan 5.000 euro) beschikbaar waren in de schatkist om noodsituaties van deze omvang aan te pakken. President Luiz Inácio Lula da Silva (PT) keurde als reactie op de humanitaire crisis de implementatie van een voorlopige steunmaatregel goed, waarbij middelen direct naar de getroffen gemeenten kunnen gaan op basis van nog uit te voeren werkplannen.
Er worden al noodmaatregelen genomen om de huidige crisis aan te pakken. Zo zijn er 150 extra brandweerlieden ingezet, zijn er meer dan 11.000 milieuboetes opgelegd en is er 35 miljoen reais (ruim zeseneenhalf miljoen euro) uit het Amazonefonds toegewezen aan brandpreventie en -bestrijding door de brandweerkorpsen van de deelstaten. Daarnaast komt er een luchtkwaliteitsmonitoringssysteem en worden de details uitgewerkt van een overheidsplan voor de regulering van (de markt in) atmosferische emissies.
Rodrigo Agostinho*, de voorzitter van het Braziliaanse Instituut voor Milieu en Hernieuwbare Natuurlijke Hulpbronnen (Ibama), legde in een recent interview met persagentschap Amazônia Real uit Manaus uit hoe de federale regering probeert de crisis te verminderen. Hij erkende daarbij dat de responscapaciteit constant verbetering vraagt en waarschuwde voor meer crises in de komende jaren.
Het Braziliaanse Instituut voor Milieu en Hernieuwbare Natuurlijke Hulpbronnen (Ibama) valt als overheidsinstantie onder het Ministerie van Milieu en houdt zich bezig met het behoud van de natuur in Brazilië. Het is opgericht op 22 februari 1989.
De nalatigheid en lakse houding van de voormalige Braziliaanse president, Jair Bolsonaro (PL), ten opzichte van de klimaatcrisis hebben duidelijk bijgedragen aan de escalatie van de huidige ramp. Deelstaatregeringen in het Amazonegebied die de agenda van Bolsonaro volgden, deden weinig of niets tegen ontbossers, landzwendelaars en illegale indringers in inheemse gebieden, waardoor de vernietiging onverminderd kon doorgaan.
Meer dan 70 procent van de brandhaarden vindt plaats in ontboste gebieden maar volgens de voorzitter van Ibama verwoesten de branden nu ook bestaand bos. De rook in Manaus is de laatste dagen iets minder dik, maar de droogte zal naar verwachting nog een maand aanhouden.
*Rodrigo Agostinho, bioloog, milieuactivist en advocaat, was van 2019 tot 2023 lid van het Braziliaanse federale parlement namens de Braziliaanse Socialistische Partij (PSB). Hij was meer dan 10 jaar lid van de Nationale Milieucommissie (Conama).