De Braziliaanse generaal Augusto Heleno Pereira, die eerder het woord “neutraliseren” gebruikte in relatie tot katholieke geestelijken die het in de Amazone opnemen voor inheemse volken, landlozen, vluchtelingen en het milieu, heeft zijn pijlen nu ook gericht op de niet-gouvernementele organisaties (NGO’s), vooral buitenlandse, in het gebied. Het beheer van het grootste regenwoud in de wereld is een Braziliaanse aangelegenheid en buitenlanders moeten stoppen zich daarmee te bemoeien, zei de generaal en topveiligheidsadviseur van president Jair Bolsonaro onlangs in een interview in Brasilia.
“De opvatting dat de Amazone tot het werelderfgoed behoort is voor mij onaanvaardbaar, onzin”, betoogde hij. “De Amazone is Braziliaans, hoort tot het erfgoed van Brazilië en moet door Brazilië worden beheerd ten behoeve van Brazilië.”
Pereira, die eerder leiding gaf aan een vredesmissie van de Verenigde Naties in Haïti, viel in het genoemde interview hard uit naar niet-gouvernementele organisaties die in het land werken, door te zeggen dat sommigen van hen opereren als vooruit geschoven posten voor buitenlandse belangen.
“Er is sprake van een totaal overbodige en schandelijke buitenlandse aanwezigheid in de Amazone”, aldus Pereira. “NGO’s hanteren er een verborgen agenda met strategische, economische en geopolitieke belangen.” En ook: “Ik accepteer het niet dat de rest van de wereld meent ons een lesje over de Amazone te moeten geven.”
De uitlatingen van de generaal sluiten aan bij de gangbare opvattingen van de huidige Braziliaanse regering. De bescherming en het behoud van de Amazone hebben bij president Jair Bolsonaro en zijn militaire vrienden geen prioriteit, zo lezen we onder andere op de milieuwebsite Mongabay in het begin dit jaar gepubliceerde artikel Bolsonaro government reveals plan to develop the ‘Unproductive Amazon’. Het artikel noemt Maynard Santa Rosa, een gepensioneerde legergeneraal en één van de zeven militaire ministers in de regering Bolsonaro. Deze wil een brug bouwen over de Amazone bij het stadje Obidos in de deelstaat Pará en een stuwdam in de rivier de Trombetas, een zijrivier van de Amazone. Ook kondigde hij een verlenging aan van de snelweg BR-163 van Santarem noordwaarts tot aan de grens met Suriname, 480 kilometer door wat hij “onproductief woestijnachtig” regenwoud noemde.
De verlenging van de BR-163 moet onder andere graantransporten van het Braziliaanse binnenland tot aan de noordgrens van het land mogelijk maken. Het zuidelijke deel van de BR-163 bestaat al en is honderden kilometers lang, van het noorden van de federale staat Mato Grosso tot aan de haven van Santarem. De weg maakt deel uit van de zogeheten corredor norte of soja corridor. Bij de ontwikkeling en aanleg daarvan is ook Nederland betrokken.
Santa Rosa rechtvaardigde de genoemde regeringsplannen met de redenering dat “de Amazone een bevolking heeft van 10 miljoen mensen die leven onder de armoedegrens”. “We kunnen onze ogen daar niet langer voor sluiten”, betoogde hij. “Het is onze taak om dit onproductieve latifundio (groot niet of primitief bebouwd grondgebied) te integreren in het nationale productiesysteem en zo de bewoners kansen te bieden op werk en inkomen.”
De generaal heeft het project de naam Barao do Rio Branco Plan gegeven, als eerbetoon aan de negentiende-eeuwse diplomaat die indertijd diverse grensverdragen met de buurlanden van Brazilië heeft gesloten. Overigens zei Santa Rosa niets over de kosten, waar het geld voor de bouw vandaan moet komen of het tijdschema voor de bouwplannen. Vragen over de sociaal-ecologische impact ging hij eveneens uit de weg.
Volgens de journalist Jan Rocha, schrijver van het genoemde Mongabay-artikel, staat de aankondiging van generaal Santa Rosa in een lange rij mega-infrastructuurprojecten, die in de afgelopen vijftig jaar zijn voorgesteld door zowel militaire als civiele regeringen, om de Amazone te “ontwikkelen” door middel van wegen, dammen, industriële waterwegen, spoorwegen en nu dan een megabrug. De beschrijving van het project roept bij velen herinneringen op aan de militaire dictatuur van Brazilië die meer dan drie decennia geleden eindigde en die de Amazone zag als een lege wildernis, daarbij voorbijgaand aan de culturen en de manier van leven van inheemse en traditionele bevolkingsgroepen die daar al eeuwenlang bestaan.
Uitbreiding van de BR-163 kan leiden tot grootschalige, nieuwe ontbossing en schending van de rechten van de inheemse bewoners en anderen.
Overlevingsstrijd Amazone is ieders strijd
De Verenigde Naties brachten onlangs een wetenschappelijk rapport uit, de meest uitgebreide analyse van de stand van zaken van het leven op aarde die ooit is gemaakt, met daarin de voorspelling dat een miljoen planten en dieren de komende decennia kunnen uitsterven. Veel van deze uitstervingen zullen plaatsvinden in de Amazone, de habitat van zo’n 10 procent van alle soorten op de planeet. Het is een alarmerende boodschap. Samen met het recente klimaatrapport van het Intergouvernementele Panel voor Klimaatverandering (IPCC) is het uitstervingsrapport een dringende noodoproep aan de hele mensheid: We staan voor een existentiële dreiging die we zelf hebben gecreëerd.
Wetenschappers zijn het er voor het merendeel over eens dat de toekomst van de Amazone direct verbonden is met de toekomst van onze planeet. Zo absorbeert het Amazone-regenwoud meer koolstofdioxide (CO2) dan welke andere plek op aarde en zijn de bomen een belangrijke factor in de regenhuishouding, daar en elders in de wereld. Het is onmogelijk de klimaatverandering tegen te gaan of de uitstervingscrisis te stoppen zonder de Amazone te beschermen.
Een deel van het uitstervingsrapport van de Verenigde Naties gaat over de inheemse volken in de wereld. Het rapport toont gedetailleerd aan dat gebieden die onder inheems beheer vallen het veel beter doen dan gebieden waar de inheemse territoriale rechten niet worden gerespecteerd.
De inheemse volkeren van Brazilië zijn momenteel verwikkeld in een gevecht om te overleven. President Jair Bolsonaro wil de grondwettelijke bescherming van hun voorouderlijke gebieden afschaffen en meer regenwoud openstellen voor monoculturen, veeteelt, waterkrachtcentrales en mijnbouw.
De bevindingen in het rapport maken duidelijk dat het handhaven van de inheemse landrechten niet alleen een kwestie is van ethisch juist handelen, het is ook – bewezen – een van de meest effectieve hulpmiddelen om te zorgen dat de vitale systemen die zorgen voor schoon water, zuivere lucht en een stabiel klimaat behouden blijven. Daarmee is de strijd die nu door de inheemse volken van de Amazone wordt gevoerd ook onze strijd geworden.
Bronnen: Mongabay, Bloomberg, Thomson Reuters Foundation News, Amazon Frontlines.
Vond je het artikel interessant, boeiend, de moeite waard om te lezen? Zo ja, mogen wij je dan om een kleine gunst vragen?
Wij hebben je hulp nodig…
Banzeiro is de rockende golfslag van een boot op de Amazone. Banzeiro is een onafhankelijk nieuwskanaal dat zich toelegt op de belangrijkste verhalen over de Amazone, een belangrijk klimaatcontrolecentrum van de wereld.
Artikelen op Banzeiro lees je gratis. Vind je de artikelen de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Als veel lezers dit doen, kan Banzeiro artikelen blijven maken over de Amazone en het klimaat. Daarom wil ik je vragen: doneer je waardering.
Elke bijdrage, groot of klein, die we ontvangen van lezers zoals jij, gaat direct naar de financiering van de journalistiek van Banzeiro.
Met iDEAL kun je via de beveiligde omgeving van je eigen bank de golfslag van Banzeiro ondersteunen. Dank je.
€
Doneer € -